Dopamine is een stofje in de hersenen dat ons een tevreden gevoel geeft. Het wordt niet continu afgegeven, maar steeds wanneer we dingen doen die volgens onze hersenen een beloning verdienen. Een aantal voorbeelden hiervan zijn sporten, het checken van je telefoon, seks, het drinken van een glas wijn of bijvoorbeeld het eten van chocolade. Dopamine geeft ons een opwekkend gevoel en het liefst wil je dat dit gevoel zich de hele dag herhaalt. Dit is fijn tijdens het hardlopen, maar minder wanneer je tijdens een etentje voortdurend op je telefoon zit. Het effect hiervan is dat je de hele dag een soort van ‘aan’ staat en dit kan leiden tot stress.
We hebben in onze hersenen heel veel neuronen. Neuronen zijn zenuwcellen en die communiceren de hele tijd met elkaar. Dit proces verloopt via stroompjes. Om deze stroompjes goed door te kunnen geven heb je boodschappers nodig, de neurotransmitters. Dopamine is een voorbeeld van zo’n boodschappersstofje. Het is belangrijk voor bepaalde functies van het zenuwstelsel zoals beweging, genot, aandacht, stemming en motivatie.
Dopamine bindt zich aan speciale plekken op de zenuwcel, de receptoren. Receptoren ontvangen de signalen van dopamine en sturen weer signalen door. Dopamine kan aan meerdere receptoren binden, waardoor ze meerdere reacties op gang (kunnen) zetten die de functie van een zenuwcel veranderen, maar ook de mogelijkheid om signalen naar andere zenuwcellen te versturen.
Dopamine in de hersenen
In de hersenen bevindt zich dopamine in een gebied dat belangrijk is voor beweging. Dit gebied in de hersenen wordt de basale ganglia genoemd en zorgt ervoor dat bepaalde bewegingen makkelijk uitgevoerd kunnen worden of dat (ongewenste) bewegingen worden geremd.
Dopamine als beloning
Dopamine is belangrijk bij het leren van plezierige situaties en motivatie. Wanneer hersengebieden die afhankelijk zijn van dopamine niet goed functioneren, kunnen er psychische aandoeningen ontstaan zoals depressie, angststoornissen, schizofrenie of ADHD etc. Onderzoek laat zien dat bij onder andere depressie en angst de dopamine receptoren vermindert actief zijn in het hersengebied dat verantwoordelijk is voor beloning.
Bij schizofrenie en verslaving is dopamine juist overactief. Daarnaast kunnen verslavende stoffen het beloningssysteem uit balans laten raken, aangezien ze dopamine sterker maken. Drugs zorgt er bijvoorbeeld voor dat mensen een kunstmatig ‘high’ gevoel ervaren dat veel intenser is dan het natuurlijke geluksgevoel. De hersenen worden hierdoor minder gevoelig voor dopamine. Er is dan steeds meer dopamine, of bijvoorbeeld drugs, nodig om hetzelfde dolgelukkige gevoel te ervaren.
Dopamine werkt dus opwekkend, maar wordt niet constant afgegeven. Het wordt afgegeven bij een gebeurtenis, situatie of een bepaalde handeling die volgens onze hersenen een beloning verdienen.
Wanneer we bijvoorbeeld iets lekkers eten of op onze telefoon kijken ontstaat er een euforisch gevoel in ons brein. Dit gevoel is doorgaans van korte duur, maar voelt plezierig aan én daarom wil je dit gedrag blijven herhalen. Je hebt dus steeds meer prikkels nodig om hetzelfde gevoel te evenaren. Hierdoor ontstaan, zoals eerder besproken, vaak verslavingen.
Hoe stimuleer je dopamine?
Er zijn ook andere manieren op dopamine te stimuleren:
1. Het eten van eiwitten
Dopamine wordt gemaakt uit het eiwit (aminozuur) tyrosine. Tyrosine kan in het lichaam ook gemaakt worden uit fenylalanine. Wil je de productie van dopamine stimuleren dan is het aan te raden om voedingsmiddelen te eten die rijk zijn aan tyrosine en fenylalanine. Deze eiwitten zitten in noten (amandelen), zaden, bananen, avocado’s, kip, kalkoen, zeevruchten etc. Bovendien kan een maaltijd rijk aan eiwitten en laag aan koolhydraten de dopaminespiegels verhogen.
2. Beweging
Lichaamsbeweging zorgt ervoor dat het calciumgehalte in het bloed wordt verhoogd én dit zorgt dat er meer dopamine wordt geproduceerd en meer opname in de hersenen.
3. Vitaminen en mineralen
Zorg dat je gevarieerd eet en zodoende voldoende vitaminen en mineralen binnenkrijgt voor de vorming van dopamine.
4. Voldoende antioxidanten
Antioxidanten zijn beschermde stoffen die vrije radicalen (schadelijke stoffen) kunnen wegvangen. Door het eten van voldoende antioxidanten uit groente, fruit, noten, zaden en pitten etc. verhinder je dat er schade optreedt aan hersencellen die dopamine produceren. Dopamine is namelijk een stofje dat makkelijk oxideert.
5. Voldoende nachtrust
Tijdens de nacht verbruiken je hersenen minder dopamine. Zorg voor tenminste 8 uur slaap per nacht.
